CURSUS LANDBOUWTREKKERS
HOOFDSTUK XI — ELEKTRISCHE INSTALLATIE
Om de poolschoenen zijn veldwikkelingen aangebracht. Deze zijn met de borstels parallel geschakeld. De poolschoenen worden eenmaal bekrachtigd waardoor ze een permanent magnetisme behouden, hetwelk tussen de poolschoenen een zwak magnetisch veld veroorzaakt.
Gaat nu het anker draaien dan worden de zwakke krachtlijnen gesneden, waardoor aan de borstels een zwakke stroom ontstaat. Van de borstels uit worden de veldwikkelingen gevoed welke een sterker magnetisch veld veroorzaken tussen de poolschoenen. Dit gaat net zolang door totdat de poolschoenen zijn verzadigd waardoor de dynamo z'n grootste capaciteit heeft bereikt. In de praktijk zal de dynamo maar weinig zijn volle vermogen behoeven te leveren en dan nog maar voor korte tijd. De spanningsregelaar welke op een bepaalde spanning wordt afgesteld zorgt er voor dat het doorbranden van de dynamowindingen en het overladen van de accu wordt voorkomen.
De hoofdonderdelen van een dynamo zijn:
1. het dynamohuis met de poolschoenen en de veldwikkeling (fig. 6,7 en 8).
2. het anker met ankerwindingen en collector (fig. 9).
3. de koolborstels en borstelhouders (fig. 10).
4. de lagerplaten (aandrijflager en collectorlager) (fig. 10).
5. de spanningsregelaar .
Het dynamohuis is een holle cilinder (fig. 6) vervaardigd uit dynamostaal . Dit is een speciale staalsoort welke de magnetische krachtlijnen zeer goed geleidt. Aan de binnenkant van het dynamohuis zijn de poolschoenen met een schroef bevestigd (fig. 7).
Bij kleine dynamo's zijn de poolschoenen uit massief weekijzer gemaakt. De poolschoenen van de grotere dynamo's zijn uit dunne, van elkaar geïsoleerde plaatjes samengesteld om wervelstromen te voorkomen. Het aantal poolschoenen bedraagt meestal twee of vier . Kleine dynamo's hebben soms maar één poolschoen; het is wel duidelijk dat een enkelpolige dynamo niet kan werken, maar hierbij doet het dynamohuis dienst als tweede pool. Om de poolschoenen zijn de met elkaar in serie geschakelde veldspoelen aangebracht (fig. 8). Deze bestaan uit vele van elkaar geïsoleerde koperdraadwindingen . Bij sommige dynamo's is een dempweerstand parallel gesloten met de veldwikkelingen om vonkvorming aan de regelcontacten (die ontstaan door zelfinductie) te voorkomen.
Tussen de poolschoenen draait het anker (fig. 9), een ijzerkern welke bestaat uit van elkaar geïsoleerde plaatjes (om wervelstromen te voorkomen) welke gezamenlijk op de ankeras zijn aangebracht. In groeven welke in de lamellen zijn uitgespaard liggen de ankerwikkelingen , van elkaar geïsoleerd door isolatiepapier en celluloselak . De groeven in het anker zijn onderin breed en boven smal waardoor de kans dat de windingen door de middelpuntvliedende kracht naar buiten worden geslingerd zo klein mogelijk wordt gehouden. De gezamenlijke ankerspoelen worden de ankerwikkeling genoemd. De ankerwikkeling heeft net zoveel spoelen als de collector lamellen heeft. Elk uiteinde van een ankerspoel staat in verbinding met een lamel van de collector.
De collector bestaat uit tegen elkaar en tegen de ankeras geïsoleerde koperen lamellen . Het isolatiemateriaal dat tussen de lamellen is aangebracht is mica . Dit materiaal is harder dan het koper waarvan de lamellen zijn vervaardigd. Doordat de koolborstels met enige spanning op de collector drukken zulen na verloop van tijd de koperen lamellen afslijten terwijl het mica zal blijven staan. Om deze reden moet het mica tussen de lamellen steeds iets lager gehouden worden dan de lamellen zelf.
Blad 95 — Zie hierbij Afb. A 52
