CURSUS LANDBOUWTREKKERS
HOOFDSTUK XIV DRAGEND GEDEELTE EN RACHTOVERBRENGINGSORGANEN
Draaimoment of koppel
Bij een trekker wordt het vermogen van de motor overgebracht op de krachtafnemers (de wielen, aftakas of poelie) door middel van de koppeling, assen en tandwielen. Hieruit blijkt dat draaiende assen in staat zijn om vermogen over te brengen. Voor de verklaring hiervan is het begrip draaimoment of koppel nodig.
Oefent men bijvoorbeeld op de aanzetslinger van een motor een kracht uit van K kg (zie fig. 3) en gaat deze hierdoor draaien, dan heeft men te maken met een draaimoment. De grootte van het draaimoment is dan gelijk aan de kracht K maal de arm a die de loodrechte afstand in meters aangeeft of M = K X a uitgedrukt in mkg.
In tegenstelling met de eenheid van arbeid, de kgm, gebruikt men hierbij de eenheid mkg.
Er wordt van een koppel gesproken wanneer men te maken heeft met een krachtenpaar (zie fig. 4). In dit geval is het koppel M = K X b mkg.
Beziet men fig. 3 nader dan kan op overeenkomstige wijze de hoeveelheid arbeid en de grootte van het vermogen bepaald worden. Van de hoeveelheid arbeid is bekend dat dit gelijk is aan het produkt van kracht maal weg.
In dit geval is de kracht k kg en de weg gelijk aan de omtrek van de cirkel welke de kracht k doorloopt.
Is de straal van de cirkel a meter dan is de omtrek gelijk aan 2 X 3,14 X a meter, zodat voor de hoeveelheid arbeid gevonden wordt: A = kXw = kX 6,28 X a kgm.
Dit is dus de arbeid per omwenteling; draait de slinger n keer per minuut rond, dan vindt men voor het vermogen: N = k X 6,28 X a X n kgm/min. N = k X 6,28 X a X n kgm/sec. N = (k x 6,28 x a x n) / 60 x 75
Daar K X a het draaimoment M genoemd wordt kan dus ook geschreven worden N = (6,28 x M x n) / 60 x 75
Een belangrijke eigenschap is wel dat het draaimoment of koppel omgekeerd evenredig is met de toe- of afname van het toerental. Dit wil zeggen dat bij vermindering van het toerental van de achteras door de overbrengingsorganen bijvoorbeeld tot op 1/6, het draaimoment aan de achterwielen 6 maal zo groot wordt; omgekeerd geeft verhoging van het toerental vermindering van het draaimoment.
Blad 145 — Zie hierbij Afb. A 74
