hoofdstuk XVI

melkmachine-installaties

Litt.: 'Machinaal melken' door P. J. J. van Helden e.d.
I.L.R. Publicatie nr. 52 (uitverkocht)
'Machinaal melken' door H. Heida, Tj. Koopmans, e.a.
Uitg. Friesche Maatschappij van Landbouw,
Leeuwarden.
'De Melkwinning', deel 1 en 2. Uitg. Ministerie van
Landbouw en Visserij, 's-Gravenhage.

inleiding

Melk is voor de Nederlandse landbouw een van de voornaamste, zo niet het voornaamste produkt. Door zijn aard is melk gemakkelijk aan bederf onderhevig, reden waarom de bij de melkwinning te stellen hygiënische eisen hoog moeten zijn. Daarnaast is het van het grootste belang het melken zo uit te voeren, dat de koe het prettig vindt en dus haar melk gemakkelijk afgeeft. Het doel van machinaal melken is arbeidsbesparing en zo mogelijk ook arbeidsverlichting. Het is in dit bestek niet mogelijk en niet nodig in te gaan op de bij het melken toe te passen arbeidsmethoden. Hiervoor verwijzen wij naar de hierboven genoemde litteratuur. Bij een niet te grote veestapel zal er veelal door één man met één, soms met twee apparaten worden gemolken. Met een grotere veestapel heeft men de keuze het aantal melkers en/of het aantal apparaten te vergroten of de arbeidsproduktiviteit op te voeren door te melken in een doorloopmelkstal of een doorloopmelkwagen. Gaat het om een nog grotere veestapel dan kan het efficiënt zijn met een visgraatmelkstal te werken. Een melkleidingtype kan behalve een arbeidsverlichting in bepaalde gevallen ook een arbeidsbesparing geven. Deze arbeidsbesparing wordt door het betrekkelijk tijdrovende reinigen van de installatie geheel of gedeeltelijk teniet gedaan.
Door de hoge eisen, die aan het melken en aan de hygiëne worden gesteld is het nodig een melkinstallatie correct en zorgvuldig aan te leggen. Bij de aanleg dient men het voorgeschreven of in elk geval het juiste materiaal te gebruiken.

§ 1 melkmachines

Een melkmachine werkt volgens een ander principe dan bij het handmelken wordt toegepast. Een handmelker perst de melk uit de speen. Een melkmachine daarentegen zuigt de melk met tussenpozen uit de speen en de vlak daarboven gelegen melkholte. Tussen twee zuigslagen legt de tepelvoering zich van onder naar boven tegen de speen, zodat de normale bloedcirculatie wordt hersteld. Deze afwisselende bewegingen worden door een pulsatiemechanisme opgewekt. Het zal duidelijk zijn, dat niet alleen de melksnelheid, maar ook het comfort voor de koe in belangrijke mate wordt bepaald door het vacuüm, door de eigenschappen en de werking van het pulsatiemechanisme en door de eigenschappen en de conditie van de tepelhouders.

indeling

Men kan melkmachines op verschillende manieren indelen, bijvoorbeeld naar de wijze waarop de pulsaties worden opgewekt, dus naar systeem en naar de wijze waarop de melk wordt opgevangen, dus naar type. De indelingen lopen, omdat er verschillende systemen en typen met elkaar kunnen worden gecombineerd, door elkaar heen. Zo kent men bijvoorbeeld het staande type met pulsatorsysteem, en het melkleidingtype met dubbelleidingsysteem.